محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین که لقب ابومازن را در میان عرب‌ها دارد، به‌شدت محبوبیت و استقلال خود را درمیان حامیانش از دست داده و مابین آمریکا و اسرائیل به این سو و آن سو می‌رود؛ بدین معنی که اگر به خواسته‌های اسرائیل تن دهد حامیانش وی را ترک کرده و اگر به طرف اسرائیلی امتیازات بیشتری ندهد، آمریکا او را برای همیشه کنار خواهد گذاشت.

همانطور که روز به روز حمایت رئیس تشکیلات خودگردان از فلسطینیان کمرنگ‌تر می‌شود، محبوبیت وی نیز از بین می‌رود و به همان اندازه فلسطینی‌ها درباره جانشینی مناسب برای وی به بحث و تبادل نظر می‌پردازند. آنها به‌دنبال کسی هستند که بتواند راه را برای آشتی میان حزب فتح و حماس هموار کند.

لیلی البخاری یکی از کسانی است که در نظر او محبوبیت رئیس تشکیلات خودگردان کمرنگ شده است. البخاری که در حال حاضر 32 سال سن دارد، درست چند روز پیش پس از گذراندن 7سال و 4ماه اسارت اززندان رژیم صهیونیستی آزاد شد. این باورکه لیلی البخاری کمربند انفجاری به‌خود بسته و به بمب‌گذاران انتحاری فلسطینی پیوسته، بسیار سخت است.

چشمان البخاری هنگام گفت‌وگو در اتاق خود دائم درحال حرکت به اطراف بود، انگار می‌خواست مطمئن شود که دیگر زندانی یک سلول کوچک در زندان اسرائیلی دامون درشهر بندری حیفا نیست. البخاری به جای اینکه از نشستن در اتاق بزرگ خانه پدر و مادرش احساس آرامش کند، اضطراب محل سکونت فرماندار سابق انگلیسی در شهر فلسطینی نابلس در غرب کرانه باختری در چهر‌ه‌‌اش موج می‌زند.

زن جوان یک تیشرت قرمز وشلوار ساده به تن دارد، وموهای قهوه‌ای که ازپشت به حالت دم اسبی جمع کرده و یک جفت صندل سفید پاشنه‌دار که به پا کرده است. بخاری، یکی از اعضای جنبش سکولار فتح است، نه یک مسلمان مومن و متعهد.

روی دیوارهای اتاق او عکس‌هایی از پایه‌گذاران جنبش فتح، یاسر عرفات رئیس فقید تشکیلات خودگردان فلسطین که هیچ شباهتی به رئیس جدید ندارد و محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به چشم می‌خورد. بیرون از ساختمان پرچم زرد فتح به اهتزار درآمده و یک پوستر از «عکس عباس و اعلام روزملی بزرگداشت اسیران فلسطینی در زندان‌های اسرائیلی، خودنمایی می‌کند.

با این حال، البخاری آزادی خود را مدیون جنبش فتح نیست و این آزادی را از حزب خود نمی‌داند بلکه خود را مدیون جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) می‌داند که اکنون کنترل نوار غزه را به دست دارد. حماس موفق شد، در ازای تحویل یک نوار ویدئویی از زنده بودن گلعاد شالیط- نظامی ربوده شده اسرائیلی- آزادی 20زندانی زن فلسطینی از زندان‌های اسرائیل را فراهم کند. بخاری می‌گوید: بله، اقدام حماس و ربودن شالیط به نفع تمام ملت فلسطین صورت گرفت تا در ازای آن آزادی اسرای فلسطینی را فراهم شود.

در یکی دیگر از شهرهای فلسطین، الخلیل که در 65کیلومتری جنوب فلسطین واقع شده است، هبه‌النتشه که یکی دیگر از زندانیان آزاد شده است، در اتاق مبله‌ای در کنار اعضای خانواده حضور دارد. او پیراهن جین بلند به تن دارد و روسری سفیدی که تنها گردی صورتش از آن نمایان است. برخورد با النتشه به راحتی برخورد با بخاری نبود.

النتشه نوزده‌ساله و یکی از اعضای حماس است. او در سال 2006، به اتهام حمله با چاقو به یک نظامی اسرائیلی دستگیر شده بود. وی هنوز معتقد است که به دروغ توسط رژیم صهیونیستی متهم شده است و دستگیری وی توسط نظامیان اسرائیلی تنها بهانه‌ای بوده به این دلیل که النتشه تنها زن پوشیده درمیان زنان حاضر در ایست بازرسی نظامیان ارتش اسرائیلی بوده است.

صلح با اسرائیل؟ النتشه می‌گوید: هرگز. فلسطین از دریای مدیترانه به رود اردن می‌رسد. ما هرگز نمی‌توانیم راه حل ایجاد دو کشور و تقسیم کشورمان را بپذیریم. اینجا سرزمین فلسطینی‌هاست؛ همانطور که روی دیوارهای فلسطین نوشته شده: راه‌حل، اسلام است.
اینجا در خانه النتشه، هیچ عکسی از محمود عباس رهبر جنبش فتح بر دیوارها دیده نمی‌شود.

وقتی از النتشه سؤال می‌شود که درباره عباس چه فکر می‌کند؟ او با حرکت سر نشان می‌دهد که ترجیح می‌دهد درباره این موضوع هیچ سخنی نگوید. ابو‌هیثم، پدربزگ النتشه به جای او پاسخ می‌دهد: این یک رسوایی بزرگ است که عباس که خود را از مردم فلسطین می‌داند تحت فشارهای خارجی تصمیمی علیه مردم بی‌پناه غزه گرفت که اقدام او خیانت به مردم فلسطین است. به‌نظر می‌رسد محمودعباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با کنترل از راه دور توسط عوامل بیگانه خط‌مشی می‌گیرد.

به گفته او درواقع رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین تحت فشار از سوی آمریکا درخواست برای به تعویق انداختن ارائه گزارش گلدستون به شورای امنیت سازمان ملل متحد را صادر کرد. (در گزارش گلدستون تاکید شده است که رژیم صهیونیستی 7 فقره جنایت جنگی و جنایت علیه ساکنین نوارغزه مرتکب شده و این مسئله، برای کشاندن رهبران رژیم اشغالگر به دادگاه‌های بین‌المللی و محاکمه آنان فرصتی طلایی بود) که محمود عباس آن را به تعویق انداخت.

تمام جناح‌های سیاسی فلسطینی خواستار استعفای عباس شده‌اند. بر همین اساس، حماس تهدید کرد که در این شرایط در دور جدید مذاکرات آشتی میان فتح و حماس شرکت نمی‌کند. محمود الزهار، از رهبران برجسته حماس گفت: ما نمی‌توانیم با یک مجرم بر سر میز مذاکره بنشینیم. مصر پیش از این برای گفت‌وگوهای آشتی میان فتح و حماس در ماه دسامبرتلاش کرده بود.

تهدید‌ها برای محمود عباس حتی از میان خود جنبش فتح نیز شنیده می‌شود. نبیل شعث، نخست‌وزیر سابق و عضو کنونی کمیته مرکزی فتح در گفت‌وگو با اشپیگل اظهار داشت: محبوبیت محمود عباس درمیان فلسطینیان به‌شدت از میان رفته است. شعث که به‌عنوان مقام مسئول از جانب فتح برای مذاکره با حماس درنظر گرفته شده بود، تاکید کرد که به تعویق انداختن گزارش غزه از سوی عباس یک اشتباه جدی در تاریخ فلسطین است. بر همین مبنا، محمود عباس مجبور شد که برای تعویق گزارش گلدستون توضیحاتی ارائه دهد.

طی یک سخنرانی در غرب شهر جنین، وی اعلام کرد نیاز ما به اقداماتی جدید و ایجاد کمیته ویژه‌ای برای اتهام علیه ما واجب می‌نمود که تصمیمی در جهت تعلیق گزارش سازمان ملل بگیریم.

فلسطینی‌ها با ترکیبی از خشم و نفرت، شاهد خود‌تخریبی از سوی رهبر خود بودند. محمود عباس در پنجمین سال ریاست‌جمهوری‌اش، با شکستی سنگین و عملکردی ضعیف در دیپلماسی خود، مانند رئیس‌جمهوری است که انگار تازه چند هفته است پا به عرصه سیاست و صحنه بین‌المللی گذاشته و بی هیچ تدبیر و دور اندیشی دست به چنین اقداماتی زده است.

مضحک آنکه، مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، به‌نظر می‌رسید نشانی از روزهای خوب برای فلسطینی‌ها باشد. اوباما ماه ژوئن در سخنرانی در قاهره قول داده بود که فصلی تازه در روابط میان واشنگتن و جهان عرب به‌وجود آورد. شکست آشکار دیگر اوباما این است که نه تنها برای وادار ساختن رژیم صهیونیستی به توقف شهرک‌سازی‌ یهودیان در ساحل غربی و شرق بیت‌المقدس موفق نشده بلکه تسلیم خواسته‌های آنان نیز شده است. مسئله توقف شهرک‌سازی‌ یهودیان به‌طور دیپلماتیک از زمانیکه عباس قدرت را دردست گرفت، و پیش از نتانیاهو با ایهود اولمرت به‌عنوان پیش شرط مذاکرات میان دوطرف از سوی فلسطینیان مطرح بوده است.

زمانیکه نتانیاهو با تملق در مورد تشکیل کشورفلسطینی و مذاکره با سران فلسطینی سخن می‌گفت، عباس برای مذاکرات میان دوطرف بی‌اعتنا به‌نظر می‌رسید. از سویی، دولت آمریکا نیز که تا پیش از این خواستار توقف شهرک‌سازی‌ یهودیان بود، اینک تسلیم خواسته‌های اسرائیل شده و عباس ناگهان خود را در این میان تنها می‌بیند.

به‌نظر می‌رسد که عباس به‌عنوان بالاترین فرد سیاسی درفلسطین هدف اصلی فلسطینیان را از یاد برده وراه درست را گم کرده است؛ به جای تمرکز بر ایجاد ملتی واحد در فلسطین و آشتی ملی در این سرزمین، از سیاست‌های غلط آمریکا در حمایت از رژیم صهیونیستی که هیچ منفعتی برای ملت فلسطین ندارد، پیروی می‌کند. واشنگتن نیز در حال حاضر از مسیر اصلی خود فاصله گرفته وهم‌اکنون تسلیم خواسته‌های اسرائیل شده است.

مهدی عبدل هادی که یک وکیل مدافع است، معتقد است، صداقت عباس درمیان مردم فلسطین به‌شدت زیر سؤال رفته است. هادی 20سال پیش پیشنهاد داد سازمانی تاسیس شود که برای ترویج گفت‌وگو میان گروه‌های مختلف فلسطینی مورد استفاده قرار گیرد. وی می‌گوید: تابه حال وضعیت فلسطین به این شکل نبوده است، این وضعیت ناراحت‌کننده است. ما شاهد بحران جدی رهبری درفلسطین هستیم.

هادی دوست و طرفدار حماس نیست، از مذاکره استقبال می‌کند و با بمب‌گذاران انتحاری مخالف است، اما برای اسلام احترام خاصی قائل است. وی معتقد است جنبش مقاومت اسلامی حماس با یک صدای واحد و منسجم با جهان خارج صحبت می‌کند. حماس در عین سادگی بسیار بهتر از فتح سازمان یافته است.

هادی با اشاره به آخرین دور مذاکرات آشتی ملی در قاهره که چند ماه قبل صورت گرفت، گفت: جنبش مقاومت اسلامی حماس با لپ‌تاپ‌ها و تلفن‌های همراه متصل به پرینتر در نشست قاهره حضور یافتند. آنها بسیار خوب خود را برای این نشست آماده کرده بودند. جنبش حماس همچنین خواسته ملت فلسطین را به اجرا درآورده و آن همان مبارزه برای آزادی بیت‌المقدس و فلسطین است. این نیز یکی دیگر از مسائلی است که به نفع حماس است.

اما رژیم صهیونیستی حتی حداقل‌ها را هم راضی نمی‌شود به فلسطینیان بدهد از جمله بیت‌المقدس را. صهیونیست‌ها بیت‌المقدس را به 2قسمت تقسیم کرده‌اند؛ بیت‌المقدس شرقی و غربی، به عبارتی منطقه‌ای که قدس در آن وجود دارد، بیت‌المقدس شرقی و منطقه‌ای که بعد از اشغال ساخته شده را بیت‌المقدس غربی می‌گویند. اسرائیل نه تنها حاضر نیست بیت‌المقدس شرقی را به مسلمان‌ها بدهد بلکه با شهرک‌سازی‌ و اجرای سیاست‌های مختلف و اعمال فشار به مسلمانان آنجا و آواره کردن آنها قصد تغییر جمعیت با هدف افزایش یهودیان در بیت‌المقدس شرقی را دارد.

به‌همین دلیل مسلمانان متعهد در جنگی خیابانی با پلیس رژیم صهیونیستی به‌طور دائمی درگیرند، همان‌طورکه شیخ رعد صلاح، رئیس جنبش مقاومت اسلامی خواستار آزادی مسجدالقصی از دست یهودیان شده بود. حماس در تلاش است تا همانطور که در راس انتفاضه اول درسال 1980 قرار داشت، انتفاضه‌ای دیگر به راه‌اندازد.
در این میان برخی معتقدند انتفاضه سوم در راه است.

به همین دلیل، عبدل هادی به‌عنوان یک کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که درحال حاضر فشار و اختلاف در خیابان‌های فلسطین به قدری زیاد است که فتح و حماس باید پیش از اینکه بحران بیش از این شود، برای رسیدن به شرایط مطلوب با یکدیگر مسائل را حل‌وفصل کنند. وی می‌گوید: ما در حال حاضر یک هوشیاری ملی را تجربه می‌کنیم. سیاست اسرائیل این است که با برقراری ظلم و ستم بر ملت فلسطین نگذارد شرایط برای آشتی ملی در این سرزمین فراهم شود. هادی می‌افزاید: حماس خواستار اتحاد دولت و ملت فلسطین برای غلبه بر انزوای بین‌المللی است.

2سال پیش، فلسطینی‌ها در زندان‌های اسرائیلی به ابتکار آشتی دست یافتند. در حال حاضر، زندانیان زن فلسطینی که 2هفته گذشته آزاد شده‌اند نیز شعار آشتی بر لب دارند. لیلی البخاری عضو گروه فتح معتقد است که اختلافات میان فلسطینیان باید پایان یابد. هبه‌النتشه نیز که عضو جنبش حماس است قبل از آزادی از سخنگوی زندانیان خواسته بود تا گروه‌های فلسطینی را مجبور به اتحاد و آشتی ملی کند.

النتشه همچنین می‌افزاید برخی از مقامات حماس و فتح سیاست‌های نادرستی را دنبال می‌کنند. سخنرانی اخیر عباس وخالد مشعل رئیس سیاسی دفتر حماس تایید چنین سیاست‌هایی بود. به جای ترویج آشتی ملی، سران دوگروه همدیگر را با سخنان تند مورد حمله قرار دادند. عباس در سخنان خود تاکید کرد که هرکاری که لازم باشد برای جلوگیری از کودتا در غزه انجام خواهد داد و مشعل نیز در مقابل گفت: فتح سزاوار رهبری بهتر است.

به همین دلیل بسیاری از کسانیکه از زندان آزاد شده‌اند با تردید به طرح آشتی ملی می‌نگرند و معتقدند آشتی با وجود رهبران فعلی امکان پذیر نیست. النتشه می‌گوید تنها کسی که می‌تواند جایگزین عباس شود، مروان برغوثی، رهبر انتفاضه دوم است که در حال حاضر در زندان‌های رژیم صهیونیستی به سر می‌برد.

النتشه همچنین می‌افزاید: او بهترین فرد برای رهبری فتح و قطعا بهتر از رهبران فعلی است. انتخابات جدید فلسطین در اوایل سال 2010برگزار خواهد شد. نزاع‌های داخلی به‌خصوص در هفته‌های اخیر در اوضاع داخلی فلسطین سبب‌شده تا حتی حامیان فتح نیز به فکر رهبری بهتر باشند. البخاری می‌گوید: مروان برغوثی بهترین گزینه برای آشتی دادن گروه‌های فلسطینی است.

اما آزادی برغوثی به مهارت‌های جنبش حماس در مذاکره با رژیم صهیونیستی بستگی دارد. برغوثی در بالای لیست زندانیان مسلمان اسرائیل قرار دارد و حماس باید برای مبادله شالیط با برغوثی مهارت به خرج دهد. شاید این تنها راه برای جلوگیری از نفاق و جدایی گروه‌های فلسطینی باشد؛ آزادی یک مرد وابسته به جنبش فتح توسط جنبش مقاومت اسلامی حماس که قرار است رئیس‌جمهوری فلسطین نیز باشد.

15، 2009اکتبر
اشپیگل آنلاین-  15 اکتبر 2009