در این میان طلا با توجه به ارزش ذاتی، فسادناپذیری، برخورداری از مقبولیت عامه، قدرت نقدشوندگی و هزینه نگهداری پایین از اهمیت بالایی برخوردار است تا جایی‌ که طلا پیشرفته‌ترین پول کالایی در جوامع مختلف بوده و یکی از پشتوانه‌های اصلی همه ارزهاست. در این ارتباط کشورها هنگام رکود اقتصادی به استفاده از سیاست‌های پولی و مالی انبساطی جهت دستیابی به تثبیت اقتصادی یا خروج از رکود اقتصادی متوسل می‌شوند، این سیاست‌ها علاوه بر تاثیرگذاری بر بخش‌های حقیقی اقتصاد، بر ارزش پول کشور در مقابل سایر ارزها نیز تاثیر می‌گذارد و برای همین است که می‌توان گفت با اتخاذ اینگونه سیاست‌ها که بر تغییرات ارزش پول کشورها تاثیر می‌گذارد بر قیمت طلا و نفت نیز تأثیرگذار است. هدف از این نوشتار که خلاصه‌ای از یک تحقیق مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی است، بررسی روند قیمت طلا در برابر دلار و سایر ارزهای معتبر و عوامل مؤثر بر آنهاست.

تغییرات قیمت طلا

با توجه به آنکه طلا یکی از پشتوانه‌های پول در کشورهای مختلف است، نسبت ذخایر طلای بانک مرکزی به سبد سایر دارایی‌های خارجی (انواع ارزهای معتبر یا اوراق بهادار بین‌المللی)، در کشورهای مختلف، می‌تواند بر حجم طلای موجود در بازار و قیمت آن تاثیر زیادی داشته باشد. طبیعتا بانک‌های مرکزی در نگهداری سبد پورتفولیوی خود توجه کافی به روند قیمت‌های نسبی اقلام موجود در سبد می‌کنند و با پیش‌بینی کاهش ارزش یک ارز، سعی می‌کنند برای پوشش ریسک ناشی از آن، سهم ارز مذکور را در سبد دارایی خود کاهش دهند.

به‌عنوان مثال، مهم‌ترین دلایل کاهش قیمت دلار در ماه‌های فوریه و آوریل 2009 عبارتند از: تداوم سیاست‌های انبساطی فدرال رزرو و کاهش ارز دلار، تبدیل بخشی از ذخایر دلاری بانک‌های مرکزی ( از جمله بانک‌های مرکزی هند و چین) به ذخایر طلا (برای پوشش ریسک کاهش ارزش دلار). علاوه بر اینها روند افزایشی قیمت طلا نسبت به دلار، شدیدتر از روند قیمت طلا نسبت به سایر اسعار است که از کاهش ارزش دلار حکایت دارد. ارزش طلا از دسامبر 2006 تا آگوست 2007 نسبتا ثابت بوده اما در آگوست همین سال، قیمت طلا در برابر تمام ارزهای مورد بررسی، روند صعودی به‌خود گرفت به‌طوری که در دسامبر نسبت به دلار آمریکا و پوند انگلیس شدت یافت. این امر ناشی از نوسانات قیمت دلار، کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو، همچنین نگرانی از عملکرد بانک‌های آمریکایی بوده است.

نگرانی از عملکرد بانک‌های آمریکایی، از مشکلات وام‌های رهنی اعطایی به افراد کم‌اعتبار ناشی می‌شد که شروعی برای بحران مالی در اقتصاد آمریکا بود. دورنمای بازارهای مالی کم‌کم نگران‌کننده می‌شد و این از دلایل صعودی شدن قیمت طلا از آگوست 2007 به شمار می‌رود. لازم به ذکر است قیمت طلا از اواسط دسامبر 2008، مجددا روند صعودی به‌خود گرفت و این روند صعودی، نسبت به پوند انگلیس بیشتر از سایر ارزها خود را نشان‌ داد. دلیل افزایش قیمت طلا در این دوره، بدبینی نسبت به دورنمای آینده بازارهای مالی، شروع روند کاهشی شاخص سهام در بازارهای جهانی و کاهش شاخص اعتماد سرمایه‌گذاران، کاهش بهای نفت خام و افزایش نگرانی‌های تورمی‌ بوده که در مجموع به افزایش تقاضای طلا و قیمت آن منجر شده است.

علاوه بر نوسانات دلار و تغییرات نرخ بهره که به‌دلیل سیاست‌های اقتصادی دولت آمریکا برای مقابله با بحران مالی بوده است؛ یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در افزایش قیمت طلا، سیاست‌ بانک‌های مرکزی کشورهای آسیایی بوده است به‌طوری که بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف به‌ویژه در سطح آسیا برای ایجاد تنوع در ذخایر خود، اقدام به خرید طلا کرده‌اند و برای همین است که افزایش اخیر قیمت طلا به افزایش اهمیت آن به‌عنوان بخشی از ذخایر پولی جهان خواهد انجامید. علاوه بر اینها یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت طلا، خرید 200 تن طلا توسط بانک مرکزی هند از صندوق بین‌المللی پول بوده که حتی درصورت عدم‌پیروی کشورهای دیگر از تصمیم هند، کاهش ذخایر طلای بانک جهانی در نتیجه‌این خرید منجر به افزایش قیمت طلا در سطح دنیا خواهد شد. با وجود اینکه بر خلاف انتظار بسیاری از سرمایه‌گذاران، چین هنوز اقدام به خرید طلا از صندوق بین‌المللی پول نکرده است؛ اما این کشور با تشویق گسترده شهروندان به خرید طلا و همچنین حمایت دولت از صنایع مرتبط با حفاری و استخراج طلا یکی از عوامل عمده افزایش قیمت آن در بازارهای جهانی شده است.

اهمیت طلای خریداری شده توسط هند می‌تواند سرآغاز منازعه جدیدی میان طلا و پول کاغذی باشد. از سال 1971 که رئیس‌جمهور آمریکا (نیکسون) به قابلیت تبادل دلار با طلا در نظام برتون وودز خاتمه داد، بانک‌ها در سطح جهان فروشنده طلا و خریدار دلار بوده‌اند؛ حال در پی افزایش تزریق دلار به بازار پول توسط بانک‌مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) و در نتیجه کاهش ارزش دلار، کشورهایی مانند هند و حتی چین به‌این نتیجه رسیده‌اند که افزایش ذخایر دلار آنها موجب کاهش قدرت اقتصادی در نتیجه کاهش ارزش دلار خواهد شد. بنابراین به‌دنبال جایگزینی طلا با دلار برآمده‌اند. یکی دیگر از کشورها که اقدام به خرید طلا کرده سریلانکاست که به خرید 5 تن طلا اقدام کرده است. این روند موجب صعود بیشتر قیمت طلا و از سوی دیگر کاهش ارزش دلار در بازارهای جهانی خواهد شد.

چشم‌انداز آتی بازار طلا

یکی از دلایل افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی، تلاش دولت‌ها برای حفظ ارزش ذخایر طلا در مقابل روند کاهش ارزش دلار بوده است؛ از این‌رو تقاضای کشورها برای طلا افزایش یافته که خود می‌تواند موجب کاهش ارزش دلار و در نتیجه تمایل دولت‌ها به مبادله دلار و طلا و در نتیجه افزایش بیشتر قیمت طلا در بازار شود. از سوی دیگر با توجه به سیاست فدرال رزرو مبنی بر ثابت نگه داشتن نرخ بهره در ‌این کشور، امکان افزایش ارزش دلار در آینده‌ای نزدیک، دور از دسترس به‌نظر می‌رسد. با تداوم نگرانی‌ها در مورد کاهش ارزش دارایی‌ها و به‌منظور فرار از تورم، بازار طلا تحت‌تأثیر ‌این جریان با افزایش تقاضا مواجه شده و بهای ‌این فلز در بازارهای جهانی با افزایش همراه شد.

همچنین سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با توجه به پیش‌بینی‌های مثبت در مورد آینده قیمت طلا به سرمایه‌گذاری در این کالا تشویق شده ‌و از این‌رو پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد قیمت طلا در بلندمدت کاهش چندانی نخواهد داشت و به کمتر از 900 دلار به ازای هر اونس نخواهد رسید. همچنین ضعف ارزها، روند افزایشی تقاضا برای سرمایه‌گذاری و عرضه محدود طلا موجب می‌شود که قیمت دلار در سال‌جاری افزایش یابد. گروهی دیگر از فعالان صنعت معتقدند که در سال‌های آینده با توجه به افزایش درآمدها و بهبود وضعیت دلار، قیمت طلا کاهش اندکی داشته باشد؛ اما محدودیت‌های سمت عرضه از کاهش فراوان در قیمت طلا جلوگیری خواهد کرد.

جمع‌بندی

بازار طلا، نفت ، ارز و سایر بازارهای مالی دارای ارتباط تنگاتنگی با هم بوده و بسیاری از شوک‌های اثرگذار بر یکی از این بازارها، بر سایر بازارها نیز اثرگذار خواهد بود. بازارهای مذکور به‌دلیل رونق زیاد و حجم مبادلات بالا، از جذابیت زیادی برای سوداگران برخوردارند. سوداگران در این بازارها، هنگام کاهش بازدهی در یک بازار وجوه خود را به بازاری دیگر که دارای بازدهی بالاتری است انتقال می‌دهند و این خود یکی از حلقه‌های ارتباط بین بازارهای فوق است؛ زیرا عرضه و تقاضا ، نوسانات قیمت در این بازارها را کمابیش به‌ هم مرتبط می‌کند.
در شرایط رونق اقتصادی معمولا بازدهی سایر بازارها بیشتر از بازار طلاست ولی در شرایط رکودی، با افزایش ریسک و بی‌اعتمادی، سوداگران و سرمایه‌گذاران به بازار طلا به‌عنوان یک دارایی کم ریسک هجوم آورده و بازار این کالا را متورم می‌کنند.

مهرام سال گذشته در جاکارتای اندونزی با نمایشی تحسین‌برانگیز و بدون شکست از سکوی قهرمانی بالا رفت. این تیم امسال جدا از قهرمانی قاطع در باشگاه‌های ایران در جام شیخ راشد امارات و همچنین در سیزدهمین دوره مسابقات غرب آسیا زهر چشم ‌سختی از حریفان آینده‌اش قبل از ورود به مرحله نهایی مسابقات جام باشگاه‌های آسیا گرفت و حالا چند هفته‌ای است که خود را آماده حضور در بیست‌ویکمین دوره این بازی‌ها در دوحه قطر می‌کند؛ رقابت‌هایی که با حضور قهرمانان برجسته قاره‌کهن بعد از مسابقات متداول جام ملت‌های آسیا از جایگاه بالایی برخوردار است.

باتوجه به اطلاع‌ حریفان از قدرت مهرام در 2سال اخیر مطمئنا رقابت‌های سخت‌تری به نسبت مسابقات سال پیش در جاکارتا در انتظار مهرام در دوحه است؛ خصوصا آنکه گفته می‌شود قطری‌ها باتوجه به گرفتن موافقت فدراسیون بین‌المللی بسکتبال (FIBA) با برگزاری مسابقات باشگاه‌های جهان در این کشور میزبان این دوره از بازی‌های قهرمانی باشگاه‌های آسیا شدند.

مصطفی‌هاشمی، ملی‌پوش اسبق بسکتبال با احتساب این دوره از مسابقات باشگاه‌های آسیا سومین حضور رسمی‌اش را همراه با یک تیم در این مسابقات تجربه می‌کند. او نخستین‌بار در سال 2003 با تیم صنام عازم کوالالامپور شد و رتبه نهم ذوب‌آهن را به عنوان پنجم تبدیل کرد. اگرچه او با پتروشیمی، صنام و مهرام در اکثر دوره‌های مسابقات باشگاه‌های غرب‌آسیا حاضر بوده و تجارب ارزشمندی را هم به دست آورده اما اوج کارش در دوره بیستم در جاکارتا اتفاق افتاد که توانست به نخستین عنوان قهرمانی آسیا با مهرام نایل آید. حالا او برای آنکه بتواند با رکورد 2قهرمانی شاهین‌طبع با صباباتری در آسیا مساوی کند به یک قهرمانی دیگر نیاز دارد. هاشمی در گفت‌وگو با همشهری از جزئیات حضور مجدد مهرام در این مسابقات گفت و اینکه نماینده ایران در جام بیست‌و‌یکم هم‌اکنون چه شرایطی را طی می‌کند.

•  تمرینات مهرام برای حضور در باشگاه‌های آسیا از چه تاریخی آغاز شده است؟

مهرام بلافاصله پس از 2هفته استراحت پس از قهرمانی در غرب آسیا تمرینات خود را از روز 15فروردین‌ماه شروع کرده است.

•  سهم مهرام از جمع 48بازیکن دعوت‌شده به اردوی تیم ملی چند نفر است؟ آیا این موضوع خللی در تمرینات تیم شما ایجاد  نمی‌کند؟

با هماهنگی‌های صورت‌گرفته فکر نمی‌کنم با مشکلی روبه‌رو شویم. براساس توافق قرار است بعد از پایان مسابقات باشگاه‌های آسیا ملی‌پوشان مهرام به جمع سایر دعوت‌شدگان بپیوندند.

• ظاهرا عذر «لورن ودز» یکی از دو بازیکن خارجی خود را خواسته‌اید و دو بازیکن جدید داخلی را هم به خدمت گرفته‌اید؟

به «لورن ‌ودز» احتیاج داشتیم و عذر او را هم نخواستیم، بلکه او با اتمام قراردادش که تا پایان بازی‌های غرب آسیا بود برای تمدید قرارداد تقاضای مبلغی دوبرابر قرارداد قبلی‌اش داشت که با مخالفت باشگاه روبه‌رو شد. سامان ویسی و حامد سهراب‌‌نژاد هم به عنوان یاران کمکی با ما تمرین می‌کنند.

• کدام بازیکن خارجی مدنظر خودتان بود؟

من تمایل بسیاری به جذب «وینسنت جونز» بازیکن سابق مهرام و پتروشیمی داشتم، اما به دلیل قراردادی که با النصر امارات دارد نتوانست پاسخ مثبت دهد.

• چرا باب گفت‌وگو با ممفیس را برای جذب حدادی به طور موقت باز نکردید؟

حامد حدادی بازیکن شاغل در NBA است و ممفیس هرگز حاضر نیست ریسک کند و سلامتی بازیکن چندمیلیون دلاری‌اش را به مخاطره اندازد و فقط به او اجازه همراهی با تیم ملی را طبق قرارداد می‌دهد.

• برنامه اردوی خارجی به کجا رسید؟

همچنان باشگاه در حال مطالعه و مذاکره است.‌ در اروپا اکثر تیم‌ها در مراحل پایانی بازی‌های پلی‌آف قراردارند. احتمال رفتن به ترکیه نیز زیاد است. ما دلمان می‌خواهد به جایی برویم که آرامش و امکانات را همراه با حریفان تدارکاتی خوب یکجا داشته باشد.

• از اوضاع فعلی تیم راضی هستید؟

خیر، همان دو هفته تعطیلی کلی ما را از برنامه‌هایمان عقب انداخته و این در حالی است که حریفان عربی ما روز و شب مشغول تمرین و مسابقه در اروپا هستند.

• تفاوت مسابقات دوحه با جاکارتا چیست؟

در دوحه شرایط کاملا با جاکارتا فرق خواهد داشت. همان‌گونه که زین‌ اردن سال گذشته با ترکیب تیم‌ملی این کشور و با 2بازیکن خارجی به اندونزی آمده بود، در قطر شرایط دشوارتر هم خواهد بود و ما می‌دانیم که الریان قطر با سابقه 2بار قهرمانی با ترکیب تیم ملی این کشور و 2بازیکن ممتاز خارجی با هر قیمتی به دنبال گرفتن قهرمانی از مهرام است.

• در ایران هم راجع به مهرام چنین دیدگاهی وجود دارد و قدرت مهرام را کمتر از تیم‌ملی نمی‌دانند!

اگر ما تیم ملی هستیم پس چرا حدادی، ساهاکیان و جواد داوری در تیم ما عضویت ندارند؟ آنان هرکدام در زمره بهترین‌های ایرانند. من این نوع نگاه را نگاه مغرضانه می‌دانم.

• یعنی قبول ندارید که صمدنیکخواه بهرامی،‌ مهدی‌کامرانی، حامد آفاق، جکسون ورومن و ودز هم‌اندازه با ترکیب تیم ملی ایران هستند.

ببینید! همه این بازیکنانی که شما نام بردید بدون خارجی‌ها جزو ستون‌های تیم‌ملی ایران هستند، اما بازهم می‌گویم یک حدادی برای کل آسیا بس است.

•  خب شما که می‌‌گویید ساهاکیان و داوری در تیمتان نیستند، چرا از آنان به جای سهراب‌نژاد و ویسی دعوت نکردید؟

 من به سهراب‌نژاد و ویسی اعتقاد خاصی دارم.

• به عنوان سوال آخر، فکر نمی‌کنید با قدرت مطلق و اختلافی که مهرام در این فصل از رقابت‌های باشگاهی با رقبایش داشت،‌ انگیزه نزد دیگر تیم‌ها کمرنگ شد؟

ما همان تیم سال پیش بودیم و به جای سهراب‌نژاد، آفاق را جذب کردیم. ما تلاش کردیم که بهترین باشیم که در سایه یکدلی و سرمایه‌گذاری به آنچه  می‌خواستیم رسیدیم. بقیه هم برای موفق‌بودن باید تلاش کنند. این حرف‌ها غیرکارشناسی است. شما ببینید اینترمیلان در ایتالیا، بارسلون و رئال‌مادرید در اسپانیا و چلسی در انگلیس چگونه برای هرچه قوی‌ترشدن تلاش می‌کنند. در آنجاها هم تیم‌ها به دسته‌های مختلف قوی، متوسط و ضعیف تقسیم می‌شوند و هرگز نمی‌توان به عنوان مثال اوساسونا را با بارسلون و رئال‌مادرید به لحاظ سرمایه‌گذاری و داشتن امکانات قیاس کرد.